Алдан ала чылгылыг Аландай ашак

(Монгуш Дүнчээ Шагдырович ыткан) 
Шыяан ам, Алдан ала чылгылыг Аландай ашак чоруп-тур. Балдыр-бежек оолдуг, кырган кадайлыг чүвең иргин.
Алдан ала чылгызын суггарар дээш,  дамырак кара сугже сүрерге,  дедир хойгаш, сугже кирбес бооп-тур.
«Кандаай чоор?» дээш, чылгызының мурнунга чортуп чедип кээрге, сугну куду сарыг-кидис хап бадып чыдып-тыр.
«Чүү деп чоор бо?» дээш, урук-биле аңдара октаптарга, Чылбыга бооп-тур.
– Черим черлеп, суум суглап чораан мени,  чүге аңдара октадың? Сени чиир мен  – деп барып-тыр.
Ашак корткаш:
– Мени чивейн,  алдан ала чылгымны чип көр – деп чанны берип-тир.
– Сени-ле чипсе,  алдан ала чылгың кай баар, кулугур!  – деп-тир.
– Мени чивейн,  кадайымны чип көр  – дээрге,  Чылбыга:
– Сени чип алза,  сээң багай кадайың кай баар, кулугур!  – деп-тир.
– Мени өршээгеш,  мээң балдыр-бежек оглумну чип көр   – деп-тир.
– Че, ындыг-дыр. Даарта дүъште барып чиир мен, кулугур  – деп-тир.
Хөөкүй ашак алдан ала чылгызын сүрүп алгаш, аалынга ыы-сыы-биле чанып кээп-тир.
– Канчап бардың ирей? – деп,  кадайы айтырарга, ашак:
– Мындыг-даа халаптыг чүве бар боор бе?  Чылбыга даарта дүъште балдыр-бежек оглувусту чиир болду, кадай -_  деп-тир.
Балдыр-бежек оглу чыткаш, кавайындан:
– Чүүже, ачай?  –  деп айтырып-тыр.
Ашак ора:
– Ам эртен сени Чылбыга дүъште кээп чиир болду, оглум – деп-тир.
– Ажырбас, ачай, ай балдыңны мээң кавайым алдынга суккаш, хөрээм берзендир*  кавайлааш,  авам-биле ийилээ дезип чоруй барыңар  –  деп, балдыр-бежек оглу харыылаан.
Эртенинде оглунуң хөрээн берзендир кавайлааш, ай балдызын кавай алдынга суккаш, ирей-кадай дезип чоруп каап-тыр оо.
Даартазында дүъште Чылбыга эжиктиң бажындан бакылап келип-тир.
– Ачаң кай баады, кулугур? – деп,  оолдан айтырып-тыр.
Оол чыткаш:
– Хөл кеже берди  – деп-тир.
– Хөл деп курттуг кара шалбааны ынчаарың ол бе?  – деп-тир.
– Курттуг кара шалбаа-даа болза, Хаан-Херети куш кежип чыткаш, чалгынын шылаткан дивежикпе, ашак  – деп-тир.
– Хаан-Херети деп чүзүл моң? Богаалыг бора хартыга бе?  – деп-тир.
– Богаалыг бора хартыга-даа болза, тос каът шил бажыңда орар чүве болгай, ашак  – деп-тир.
– Тос каът шил бажың деп чүзүл моң? Бызаа казанаан ынчаарың ол бе? –  деп-тир.
– Бызаа казанаа-даа болза, элчиген дөрүнге киштээрге, эжиинге четпейн, эжиинге киштээрге,  дөрүнге четпейн турган дивейикпе, ашак – деп-тир.
–  Элчиген деп чүзүл моң? Быттыг бора чавааны ынчаарың ол бе? – деп-тир.
– Быттыг бора чаваа-даа болза, улуг арттың улуг дөжүнге,  кижини дүжүрбээн диведиве, ашак  – деп-тир.
– Улуг арт деп чүзүл моң, баалыкчыгаш бе?  – деп-тир.
–  Баалыкчыгаш-даа болза, башкы аъттың мыяа соңгу эжиниң орайынга*  дүшкен дивежикпе, ашак – деп-тир.
– Соңгу эжиниң орайынга дүжүп деп чүңүл? Хой саңзары бөргүңнү ынчаарың ол бе? – деп-тир.
 –Хой саңзары бөрт-даа болза,  улуг соокта улуг кулакты алыспаан диведиве,  ашак  – деп-тир.
–  Улуг соок деп чүзүл моң? Сырын сырыннаарын ынчаарың ол бе? –  деп-тир.
– Сырын-даа болза, экер-эрлик эрниң дылы ээдереп турган дивежикпе, ашак –  деп-тир.
– Экер-эрлик эр деп чүзүл моң? Келдир кижини ынчаарың ол бе? – деп-тир.
– Келдир кижи-даа болза, улус ямбызы-биле чугаалашкан дивежикпе –  деп-тир.
–  Улус ямбызы деп чүзүл моң? Башкы кижини ынчаарың ол бе? – деп-тир.
– Башкы кижи-даа болза,  он өрегени чагырган дивежикпе, ашак – деп-тир.
– Кижи-биле аас былаажып чыдар, хоранныг хей боор бо! – дээш, эжиин чара тепкеш, Чылбыга кире-ле халып кээп-тир.
Балдыр-бежек оол кавайын каңгыр кылдыр чара тепкеш, ай балдызын туткаш, Чылбыганың бажын чара шаап, өлүрүп каап-тыр оо.
Ава, ачазын кыйгырып эккелгеш:
–  Коргуп турган чүвең ол-дур, бажын чара шаап өлүрүп кагдым  – деп-тир.
Ашак-даа өөрүп-баарып, ыы-сыызы-биле халып келгеш, оглун ошкап-чыттап, эргеледип-чассыдып:
– Кончуг дайзынны баскан-дыр сен, оглум, эгинниг эр тутчуп болбас, эргектиг эр атчып болбас, эрес-кежээ балдыр-бежек оглум, узун назынның назылап, удаа чыргалдыг чурттаар-дыр сен, оглум – деп-тир.
Күжүр балдыр-бежек алдан ала чылгызын алды чүс кылдыр өстүрүп, ава, ачазын азырап чоруй барып-тыр оо!