Хам Бөрү биле Шинчээчи Бөрү
(Монгуш Хүргүл-оол Сазыг-Хунааевич ыткан)
Шыяан ам. Эртенгиниң эртезинде, бурунгунуң мурнунда Сүт-Хөл шалбаа, Сүмбер-Уула дөң турар шагда чүвең иргин. Бир-ле черге хам Бөрү биле шинчээчи Бөрү чурттап чоруп-тур.
Ийи Бөрү-даа бир хүн чемиш дилеп чоруп-ла каан, аъш-чем-даа тывылбас мындыг болуп-тур. Ол-ла ынчап чорааш, хөй чылгыга таваржып келген. Хам Бөрү тургаш:
— Боларның бирээзин тудуп чиир-дир — деп-тир. Шинчээчи Бөрү тургаш:
— Моон чип болбас, өске черден тып чиили — деп-тир эвеспе.
Хам Бөрү тургаш:
— Аштап-суксай бердим, моортан сувай беден чип алгаш, тайгага барып, шөлээн удуп чытпас чүве бе — дээш, чылгының аразында сувай кара беже шурай-ла берип-тир эвеспе.
Бөрү биле шинчээчи Бөрү сувай кара бени эмеглежип тургаш, өлүрүп чип ап-тырлар эвеспе. Ону чип тура, хам Бөрү:
— Шинчээчи-ле болгай сен, чүнү билир-дир сен, шинчилеп көрем — деп-тир.
Шинчээчи Бөрү тургаш:
— Ындыг болза, мону эмин эрттир тоттур чип болбас. Сөөлү барып, шала багай хире апаар чүве-дир — деп-тир.
Оон шинчээчи Бөрү тургаш:
— Хам-на болгай сен, чүнү чугаалап боор сен, хамнап көрем — деп-тир эвеспе.
Хам Бөрү хамнап-хамнап:
— Маңаа чүү-даа келбес чүве-дир, харын хырын быжыы-биле чип алгаш, кылаштап чоруй баар-дыр бис — деп-тир.
Шинчээчи Бөрү тургаш:
— Мен-не тоттур чий албас мен, чүгле өйлеп чиир мен — деп-тир эвеспе.
Хам Бөрү кавыдап, карактары алараңайнып, боску кылдырткайнып, үзе тыртканын үзүү-биле сыырып, одура тыртканын олчааны-биле сыырып, ишти-баары шартайгыже, ышкыштап турар кылдыр чип туруп-тур иргин.
Шыяан ам. Ынчап чип турда, ыыт-ла эвес ыыт, алгы-ла эвес алгы үнген дег болганда, беш-алды аъттыг кижи бо-ла кээп-тирлер.
Ийи Бөрү-даа тайга-таскыл кайы сен дээш, ыңай-ла болганнар иргин. Аъттыг кижилер оларны чер алзыр аргажок бо-ла келгеннер.
Хам Бөрү эңдере, шартайтыр чемненип алган болгаш, бирээзинден ыракта чыдып калгаш, ууттунуп чадап чорда: «Чоп чүве мегелээр сен, көрдүң бе, ам өлгенивис ол-дур!» деп, шинчээчи Бөрү демгизин чемелеп чораан иргин.
Аъттыг кижилер маңнап чадап чораан хам Бөрүнү соп өлүрүп ап-тырлар.
— Шинчээчи Бөрүзү чиик адак болгаш четтирбейн, эзим-аргазынче шимеш дээн чүвең иргин.
