Чараа-чечен. Швед тоол

  Бир кижи чурттап чораан. Бир-ле катап ол кижи бажыңынга хымыш кылып орган. Улуг хат хадып, сыыңайндыр сыгырып турар кончуу сүргей апарып-тыр. Ынчап олурда, эжикте бир-ле чүве дагжааны дыңналган. Эжиин ажыдыптарга, чараа-чечен болган, чараа-чечен боорда, анаа эвес, кижи ышкаш чугаалаар бооп-тур.
  — Хонуп алыйн, мени киирип көр- деп дилээн.
  — Амыр-дыр сен, бажыңымче сени киирип де, даштыгаа хонуп ал- деп, кижи харыылаан.
  Чараа-чечен:- Мындыг соокта даштыгаа канчап хонар боор, хоржок мен, киирип ал- дээн.
  Ам канчаар, кижи тургаш, киирип алган. Чараа-чечен суугу чанынга олуруп алгаш, кижиниң хымышты канчаар кылырын көрүп олурган. Көрүп олуруп-олуруп:- Сээң бо хымыжыңны мен садып алыйн- дээн.
— Өртээн чүнүң-биле төлээр сен?- деп, кижи айтырган.
Даарта даң бажында эжик аксында өрээлче үне бергеш, бодуң-на көрүп каар сен- деп, чараа-чечен харыылаан.
Кижи чараа-чеченге хымыжын бээр ужурга таварышкан, оозу хымыштың иштинге олуруптарга, таптыг-ла өй бооп-тур.
Элээн үе эрте берген, суугу кырынга аскыр дагаа хыйланып эткен, чараа-чечен ону дыңнап кааш:
— Меңээ садып көрем- дээн.
Кижи аскыр дагаазындан чарлыр хөңнү чок-даа болза, чараа-чечен аңаа хөй акша бериптерге, чөпшээрежипкен.
Даартазында чараа-чечен аскыр дагаазын хымыжы-биле шанактангаш, иштинге олура каапкаш, каккаш салып бээрге, чүгле барааны көстүп чыдып калган. Кижи база куруг болбаан, эжик аксында өрээлге үнүп кээрге, шынап-ла, эңдерик хөй акша чыткан.
Чараа-чечен ол-ла чоруп оргаш, кежээликтей хаан ордузунга чедип келгеш, ооң соңгазының баарынга аай-дедир халып-ла турган,аскыр дагаа пат-ла могап турупкан.
Хаанның даңгыналарының эң улуу соңгазындан бакылап көөрге, ооң кажан-даа көрүп көрбээни терге турган. Чараа-чечен хаалгалап халдып киргеш, кат-чимис аразынга кээр орта, даңгына ооң соон ызырты келген. Чараа-чечен хымыжының иштинден тура халааш, кызырак-караа үнген шырыш иштинче шурай-ла берип-тир. Ол даңгынага:- Мени ошка, ошкавас болзуңза, бо шырыш адаанга үңгээр сен- дээш, боду тырыкыланып-тырыкыланып келирге, теннери илиир бистери дег тургулап келген.
Даңгына ындыг дүрзү-түрү чок амытанны ошкаар хөңнү чок болган, ынчангаш шырыш иштинге үңгээр ужурга таварышкан. Бажыңынга келген дораан орунунга чыда каапакан- куруг тен болган.
Ындыг үүле ортун даңгынага база таваржып-тыр. Хеймер даңгына кызырак-караа шырыжынга чедип кээрге, чараа-чечен:- — Мени ошка, ошкавас болзуңза, шырыш аразынга үңге- дээн.
— Мындыг дүрзү-түрү чок амытанны канчап ошкаар боор!- деп, даңгына харыылаан.
— Ошкавас болзуңза, шырыш аразынга үңгээр апаар сен, ынчанмас болзуңза, салбас мен- дээш, чараа-чечен тырыкыланып эгелээн.
— Моон ырап чор- деп, даңгына хорадап, дап берип, тептер часкаш, ооң илиир бистери дег тургулап келгилээн теннеринден корткан.
— Шырыш адаанче кир че!- деп, чараа-чечен албадаан.
— Кирбес мен, тен кадалы бээр- деп, даңгына ынаваан.
— Ындыг болза, мени ошкаар апаар сен!
— Ах, куруг-ла хаай ышкажыл сен!
— Ынчалза-даа ында теннер чок-тур ийин!
— Амыр-дыр сен!
— Амыр болза, шырыш адаанче кир!
— Чүү деп чоор, сээң карааңга көзүлбезим кайыл! Ам канчаар, аржыыл өттүр ошкап каайн бе?
 Чараа-чечен:- Ынчал даан- дээш, карак чивеш аразында даңгынаның аржыылын алгаш октапкаш, эриннеринче ошкай каапкаш, хөлчок чараш аныяк оол апарып-тыр. Ындыг түрлүг турда, ону ошкаваан шаанда, чараа-чечен бооп чорзун дээш, каржы троль ынчаар хуулдуруп каан чүве-дир.
 Даңгына ыятканындан караан шийипкен, аныяк оол ону кудалап аарын бодап, чечен-мерген сөзүн тө каап, эргеледип сүме киирген, даңгына амырап хүлээп ап-тыр.
— Мени ам база аржыыл өттүр ошкап көрбес сен бе- деп, оол баштактанган.
Даңгына каттырып-каттырып:- Ам оон дөмей-ле чүве үнмес-тир ийин- дээн.
Олар куда-найырын дүжүрүп, сес хонук иштинде дойлап байырлааш, аас-кежиктиг чурттап чоруй барып-тырлар.
А аскыр дагаазын кадырып хептээш, шкаф иштинге көзүлдүр салып алган. Ооң ам-даа ында туруп турарын караам-биле көрген мен.