Мактаныкчы күскелер. Тибет тоол

 Бо тоол Шиш-Хаай деп күске биле Узун-Кудурук деп күске дугайында чүве-дир. Оларның кайызы-даа кедергей мактаныр турган. Олар ужуражып келген соонда, чырык черде бүгү чүве уттундурганы ол, мактангаш туруптарлар.
 — Бээр дыңнадан,эш. Менден узун кудуруктуг күске черле көрген сен бе?- дээш-ле, Узун-Кудурук эгелээр.- Харыылавайн-даа барып болур сен! Мен бодум билир мен: менден узун кудуруктуг күске черле чок. Сарлык баглап каан аргамчыдан-даа узун, Брахмапура хемден-даа узун, хүннүң херелинден-даа узун-дур ийин! Ол хире узун кудуруктуг болурга, кайы хире экизин билген болзуңза, Шиш-Хаай! Мен ооң-биле кандыг-даа моортайны ораай шаапкаш, боой тыртып кааптып болур-дур мен ийин!
 — Чадап чок, чадап чок- деп, Шиш-Хаай чөпшээрежир.- Ынчалза-даа, мен бодаарымга, шиш хаайлыг болурга эки ышкаш. Мээң хаайымны көр даан: чырык черде оон шиш чүве чок-тур ийин! Мен оомну азарганчыг чиңге чарыкче супкаш, оон хензиг тарааны-даа уштуп эккеп болур мен, шиш хаайым-биле кандыг-даа моортайны кадап болур мен. Бир моортайны кадапкан болбас ийик мен бе. Улуу дээрге хой дег моортай болган де даан.
 — Ол-даа анаа чүве-дир оң!- деп, Узун-Кудурук алгырыпкан. Мен дээрге дүүн кудуруум-биле пардан-даа улуг моортайны бооп каапкан-на болгай мен.
 — Сы-сы-ы!- деп, Узун-Хаай сыыгайнып элдепсине берген.
 — Ындыг моортайлар турбас-тыр ийин!
 — Сы-сы-ы!- деп, Узун-Хаай ажына берген.- Ынчаарга хой дег моортай турар чүве бе? Ындыг улуг моортайлар хүнде чеже күскени чиптер деп бодаар сен?
 — Мээң-биле канчап маргыжар сен!- деп, Шиш-Хаай алгырган. А сен канчап ынчаар мегелээр кижи сен?!
 Олар ынчаар-ла маргыжып-маргыжып, моон соңгаар черле ужурашпас дишкен.
 Ынчалза-даа бот-боттарын көрүшпейин чурттаары оларга чалгааранчыг апарган, чүге дээрге оларның мактанырын өске күскелер дыңнаар хөңнү чок болган, а олар мактанмайн барып шыдавас.
  Ынчангаш Шиш-Хаай биле Узун-Кудурук база катап-ла ужуражып кээп, база-ла мактанып эгелээннер-дир. Бир эвес оларның мактанган сөстерин саазынга бижээн чүве болза, ол саазын-биле Лхаса хоорайны-даа долгандыр ораап болур ийик.
  Ынчаар-ла удур-дедир мактажыр дээш, Шиш-Хаай биле Узун-Кудурук бир-ле казанак бажыңның эжиинге келгенин эскербейн барганнар.
  Шиш-Хаай тургаш:- Бо бажыңче киргеш, чыннып алыылы- дээн. Олар казанак бажыңче кирип келгеннер. Ийи эжишки амыраан: бажыңда кым-даа чок, көскүзү аажок черде чуру ( курут ) чыткан. Узун-Кудурук биле Шиш-Хаай тыпкан тывыжын чий шаап алгаш от чанынга олурганнар.
  — Канчаарга-даа бис күскелер эки чурттап турар-дыр бис- деп, Узун-Кудурук-даа мактанып-ла эгелээн.- Пар чем тып чиир дээш, бүгү арга-эзимни кезий маңнаар, хөй даг-дашты арттырбас болгай, а биске күскелерге бажың бүрүзүнде чем белен-дир.
  — Кол-ла чүве биске чүү-даа коргунчуг эвес-тир!- деп, Шиш-Хаай эжин деткээн. Хой пардан коргар, пар аңчыдан коргар,а бис иелээ чүүден-даа , моортайдан-даа кортпас-тыр бис! Херек апарза, мен ону шиш хаайым-биле шымчып кааптар, а сен узун кудурууң-биле бооп кааптар-ла болгай сен!
  Шиш-Хаай чугаазын төндүрбейн чыдырда-ла, эжик аксынга хөлчок улуг ала-шокар моортай көстүп кээп-тир. Шиш-Хаай кортканындан хамык чүвени уттупкаш, азыгже сыңнып, чарык черже кире халып-тыр. Узун-кудурук база ооң соонче халып бар чыдырда, моортай ооң узун кудуруундан сегирип алган. Ынчаар орта Узун-Кудурук өлүрүм ол-дур деп бодааш, кызып-кызып чуткүүр орта кудуруу ортузундан үстүп каап-тыр.
  Узун-Кудурук Шиш-Хаайга баргаш:
  — Ам корткан херээ чок. Моортайны узун кудуруум-биле бооп кааптым- дээн.
  Шиш-Хаай эжинче көргеш, кайгап чугаалаан:
  — Сен дээрге делегейде эң-не дидим күске-дир сен! Чүгле харын сээң кудурууңнуң ийи катап чолдактай бергенин билбейн-дир мен.
  Узун-Кудурук аңаа мынча деп харыылаан:
  — Ынчалза-даа мен ам, делегейде чок дээн дидим күске, шаанда кудуруум оон-даа узун турган-дыр ийин деп кымга-даа чугаалап болур апарганым ол-дур.