Чооду Кара-Куске. Дүштү Садар Турган Болза!

ДҮШТҮ  САДАР  ТУРГАН  БОЛЗА!
Кинону-даа, концертти-даа
Кижи бүрү садып көөр бис.
Үзүмнү-даа, чигирни-даа
Үргүлчү-ле садып чиир бис.
Чүгле дүштү, чүгле дүштү
Чүге сатпас болганы ол?
 
Авам мени уду дээрге,
Ачам ону деткий кааптар.
А мээң уйгум көңгүс келбес,
Анаа-ла хөй бодал үглээр.
Азарганчыг дүш-ле болза,
Албадатпайн удуй бээр мен.
 
Дүндүүштелдир ужугар-даа,
Дүп чок тамы киргилээр-даа,
Түренчиг-даа, өөрүнчүг-даа
Дүштер көвей, янзы-бүрү:
Дүүренчии бар, тааланчыы бар,
Дүрген, оожум – кандыын чок дээр!
 
Дүштү садар турган болза,
Эмгежокту алыр-ла мен.
«Дүрген уду» дидиртпес мен,
Эртенниң-не оттуртпас мен.
Дайынныг дүш херээ-ле чок,
Дадайым ай, корга бээр мен.
 
 ХҮННЭЭРЕК
 
Саарыгга баргаштың,
Сайлык-даштап ойнаалам.
Эштип-эштип алгаштың,
Элезинге чыдаалам:
 
Чылыгда – доңмас бис,
Чырыкта – аспас бис,
Хөлеге, көже бер,
Хүннээрек, көжүп кел!
 
Чараш даштар эмгежок,
Сайзанактап ойнаалам.
Чыраа-шывык аъттардан
Чарыштырып мунаалам:
 
Чылыгда – доңмас бис,
Чырыкта – аспас бис,
Хөлеге, көже бер,
Хүннээрек, көжүп кел!
 
Ортулукка магалыг
Малгаш хоорай тудаалам.
Ол-ла черге амданныг
Манчы, хуужуур кылыылам:
 
Чылыгда – доңмас бис,
Чырыкта – аспас бис,
Хөлеге, көже бер,
Хүннээрек, көжүп кел!
 
КОРТУКТУҢ   КАРАА  КӨСКҮ
 
Аяң черге койгун оглу
Аяар оъттап, өөрүп чораан.
Хүн-даа, хар-даа – кышкы бойдус
Хүлүмзүрүп, ойнап турган.
 
Хенертен-не элдеп дүрзү
Кедээзинге көстүп келген.
Араатан бе азы чүзүл?
Агы-ла ак, сагыжы чүл?
 
Кулактары ойбак-ойбак,
Кудуруунуң ужу селбер,
Ооргазы ыргак-дагыр,
Оо, богда, өршээ-дадай!
 
Алдыртпас дээш ыңай боорга,
Аар даван ынавас болган.
Алгырар дээш аас ашкан,
Анакайың, үнү чанган.
 
Корткан койгун ол-ла черге
Хоруй берген, шимчевестээн.
Ыыт-дааш-даа үндүрбес дээш,
Ылым-чылым чыдывыткан.
 
Койгун күжүр дүүреп орда,
Одар өйү эрте берген.
Коргунчуг ол амытандан
Ойлап-дезер арга тыппаан.
 
Ынчап турда, согур душ бооп,
Ыяштаан кижи бо-ла келген.
Бараа элдеп, дүрзүнү ол
Балды-биле чык-ла кылган.
 
Карак-ла бо, демги дүрзү
Казыра дег дазыл бооп-тур.
Койгун оглу амырааштың,
Хокпаңнадыр ыдыплаткан.
 
БОДУМ-ООЛ
 
Бодум-оолдуң аажы-чаңын
Бо-ла чорааш, кайгаар-дыр мен:
Боду хензиг хирезинде
«Бодум-на» дээр, «бодум-на» дээр.
 
Улуг шоодай картошканы
Ужа-тура чүктээн турар.
«Каям, меңээ чүктет» дээрге,
Кара шору: «Бодум-на» дээр.
 
Ийи кочал долдур сугну
Ийни өр көдүрүп кээр.
«Бирээзин мээ тудус» дээрге,
Биеэ сөзү: «Бодум, бодум».
 
Бодалганы, чижекти-даа
Бодум-оглуң боду бодаар.
Боова хаарар, шала-даа чуур…
Боду кылбас ажылы чок.
 
Боду бичии хирезинде
Белен черле дүжүп бербес.
Бодум-оолду дөзезиңзе,
Бергелерге торулбас сен.
 
ДАМДЫ
 
Крышаның хары эрээш,
Кылаңнадыр дамдылады.
Хөөлбектелип чыдып-чыдып,
Хөглүү сүргей ырлап баты.
 
Дамды суглар кайда болдур,
Дамырактар оон тыптыр.
Дамырактар каттышканда,
Далай, хем боор. Күчү ол-дур.
 
Мөңгүннелчек кылаң дамды,
Сенден бичии хемчээл чок-тур.
Мөөңнежип чыылганда,
Сенден улуг күчү чок-тур.
 
МЫЙЫТ  БИЛЕ  МЫЙ-ЫТ  ИЙИ
 
Мыйыт дээрге, Мый-ыт дээнзиг,
Мырыңай-ла элдеп чүве:
Мыйыт – балык, Мый-ыт – моортай.
 
Мыйыт биле Мый-ыт ийи
Мындаа маңаа чурттап турган:
Мыйыт – сугга, Мый-ыт – өгге.
 
Мыйыт биле Мый-ыт ийи
Мыя маңаа чемненгеннер:
Мыйыт – сугга, Мый-ыт – база.
 
Мыйыт чүгле караш дээрге,
Мый-ыт ону часкай шаапкан:
Мыйыт ам чок, Мый-ыт чипкен.
 
Мыйыт биле Мый-ыт ийи
Мында-мында, ам-даа мында,
Мыйыт – сугда, Мый-ыт – өгде.
 
ӨТТҮНЧЕК  ООЛ
 
Орлан бир хүн арыг киргеш,
Оңгар черге барып ушкан.
Бар шаа-биле ыглаптарга,
База бир оол чарыштырган.
 
Орлан коргуп, ыыды читкен,
Ол оол база сураг барган.
Катап база бадырарга,
Харыы кылдыр ол оол ыглаан.
 
Орлан ынчан дыңнаалааштың,
Ол-бо чүкче көрүнгүлээн.
Оол-даа чок, шимээн-даа чок.
Ол та канчап ындыг чүвел?
 
Кады чораан ачазы аа
Катап-катап тайылбырлаан:
– Чаңгы черле дыңналып кээр,
Чаңгы-дыр ийин, демги оол аан.
 
Аалынга чанып келгеш,
Авазынга Орлан хөөрээн:
– Арыгда бир оол бар-дыр.
Адын, шынап, Чаңгы дээр-дир.
 
Өттүнчеги аажок оол-дур.
Өөдежок чүве боор ол.
Ойнап чорааш, ушсумза-даа,
Ол оол ышкаш ыглавас мен.
 
КАТТЫГ  ЧЕРНИ  КАМНААР
 
Эрес суглар каттаан,
Эңдерени чыгган:
Хууңнар шупту долган,
Куруг хырын база.
 
Харалааның, чүгле,
Карак тотпаан, хайлыг:
Хамык катты каары –
Харааданчыы кончуг.
 
Чамдык оолдар ынчан
Санал киирген, мындыг:
«Сывы-биле катай
Сыйып алгаш, чанар».
 
Ынчалза-даа Эрес:
«Ынчанмаңар! – диген. –
Даарта азы соонда
Дагын келгеш, чыыр бис».
 
Кара-Сугнуң уну
Ынчаар бүдүн арткан:
Кажанда-даа, уруглар,
Каттар ында көвей.