Олег Сувакпит. Бичии Капитан

ХАВАЖЫГАШ
 
Чайып ойнап кымчыланыр
Чаңгыс илиг кудуруктуг.
Давып-самнап тенектенир
Дагыр-мыгыр даваннарлыг,
Карыш четпес узун дурттуг
Хаважыгаш чоруп-тур оо!
 
Карандаштап чуруп каан дег,
Карактары алараңнаан,
Кулузуннап херип каан дег.
Кулактары халбалчыңнаан,
Улус көргеш, оюн эрээр,
Ужур-ла бар хава иргин.
Өскен чери бажың азыы –
Өпейтип каан үгекчигеш.
Өстүрүп каан чогум ээзи
Өлзей ашак чүвең иргин.
 
Бажың орта бир-ле катап
Бак чаяанныг чүве болган.
Хааржакчыгаш эриинге кээп
Канчап чыткан шляпа ийик.
Хай чок хава оюн эреп,
«Хаг-хаг!» кылдыр ээргилээш,
Халбактанып халый бергеш,
Ылавылап часкаплаткан –
Ында шляпа чайылгаштың,
Хавыкталдыр халыптапкан.
 
Ашак оозун кедип аар дээш,
Аяар базып кирип кээрге,
Алак-таагы дешкилээн дег,
Ак-куу шляпа маңнап турган.
Ашак меңнээш, алгырыпкан,
А шляпа база кышкырыпкан.
Аайын тыппайн, пат-ла кайгааш,
Ажыптарга, хава болган.
 
БИЧИИ  КАПИТАН
 
Чайык эртер… Оргуланган хөөлбективе
Кылын саазын корабльчик эштип кирер –
Кызыл-даван капитаны деп чаа дүшкен
Чаңныкты тып эккээр дээштиң аъттаныптар.
 
Хөөлбек – далай сыык-даа бол, шуурганнап кээр:
Компас чоктуң хайы-биле дашка үскеш,
Корабль-даа сугже шымныр. Капитанның
Хөйлеңи шуут шулу малгаш, көк мөөн болур.
 
А матростар: «Чуттуун» дижип электээрлер.
Хоруп болбас: чүден дора – өнемчиирлер.
Анчыг болгаш хомуданчыг. Ол-даа канчаар…
 
Маңган баштыг капитан аан чана бээрге,
Кочал сугну оптуктур-даа саарып тургаш,
Ваннага эжиндирер – оозу кончуг!
 
КОЙГУНАК
 
Шырыш, төжү ожуктуг
Шыргай ишти хөртүкте
Ийи кулаа караңнаан,
Ийи караа борбаңнаан
Сен сен, койгунак –
Семдер ак койгунак.
 
Шатта харның эриирин
Шала часкаар эндевес –
Даңгаар эртен алганып,
Талдар картап амдажаан
Сен сен, койгунак –
Семдер ак койгунак.
 
Хову, шөлге даалыктаар
Холу, буду майышкак,
Кокай көргеш, чашты бээр
Кокпа оруу шавышкак
Сен сен, койгунак –
Семдер ак койгунак.
 
ХАРААЧЫГАЙ  ХООРАЙЫ
 
Далган тыртар дээрбежэ
Даңгаар эртен базып ордум.
Бир-ле черде (элде-ле боор)
Бичии оолак бижирей-дир.
 
– Өеэ аккыр хирезинде
Өске чүүнүң каразын аа!
Чүге даады ужуп чоруур
Чүү деп кушкаш боор бо, авай?
 
Айтырыгны сонуургааштың,
Харыылаптар чыгаалаамда,
Аяар болгаш хоюг үннүг
Кадай кижи чугаалай-дыр:
 
– Кааң хүннүң каашпас өңнүү
Хараачыгай ол-дур, оглум.
Хырнын бортап чемневишаан,
Хылган дилеп чору ыйнаан.
 
– Ону олар чоорул, авай?
Ойнаарлар бе, чиирлер бе?
– Хоюг-чымчак уя туткаш,
Хонар болгай, чассыгбайым.
 
– Уялары дээр орта
Ужуп чоруур боор аа, авай?
Казыргы-ла ээрлип үнзе,
Хайлыг-дыр ам – хадып чой баар!
 
– Черлик аңда, ужар кушта
Черге хонмас амытан чок.
Балык безин дүне удуур,
Балар, чиңгис дөженип аар.
 
Көрбес сен бе, кадыр элди
Көзенектей үттеп каапкан:
Каш чүс чылда тудуп келген
Хараачыгай хоорайы ол…
 
– Караңгы дүн дүжүп кээрге,
Хараачыгай хоорайынга
Сайгылгаанын кыпсып алгаш,
Самнап ойнаар боор аа, авай?
 
Кадай аңаа харыы бербейн,
Харын оглун көдүргештиң,
Хөрээн чыпшыр кужактааштың,
Хөглүү сүргей ошкап кагды…