Радуга Тувы

Ак-Сагыш, Кара-Сагыш

19 марта 2018 | Uncategorized

(Ооржак Опуштай Чөпчээнеевна ыткан)   Ак-Сагыш, Кара-Сагыш ийи алышкы чоруп-тур оо! Ак-Сагыш ак аъттыг, ак ыттыг. Кара-Сагыш кара аъттыг, кара ыттыг чүвең иргин. Эди-малы төнгеш, эът-боттары баксырап келгеш, чүгле ийи аъды, ийи ыды арткан чүве-дир. Бир-ле хүн ийи алышкы аштап келген. Кара-Сагыш тургаш: – Сээң ак ыдыңны өлүрүп чиилем, дуңмам – дээн. Өлүрүп чип алганнар. …

Источники

19 марта 2018 | Uncategorized

1.Тыва тоолдар.   2.Матпаадыр: Уругларга аас чогаалы /Тываның дыл, литература болгаш төөгүнүң эртем-шинчилел институду. С.М. Орус-оол биле Р.С. Чакар тургускаш, эге чүүлүн бижээш, тайылбырын кылган. Ч.Ч. Куулар редакторлаан. – Кызыл, Тываның ном үндүрер чери, 1991, 272 а.   3.Тыва тоолдар (О.К.Ч. Дарыманың чыып бижээн материалдары). /Харыысалгалыг редактору К.А. Бичелдей. С.М. Орус-оол, М.Б. Кунгаа тургускаш, эге сөзүн …

Арзылан-Мерген

19 марта 2018 | Uncategorized

    Жил на свете по имени Арзылан-Мерген, у которого скота было выше головы, а добра выше плеч. И вот однажды на табун Арзылан-Мергена стали нападать три волка и поедать лошадей без счёта.  И тогда задумал Арзылан-Мерген сесть на своего скакуна Сыйда-Бора – сивого коня, прозванного острым наконечником стрелы, который догоняет даже маралов, чтобы загнать и …

Шесть братьев

19 марта 2018 | Uncategorized

Жил на свете седовласый седобородый старец. Прожил старец триста десять лет и в первый день лета на самой заре, когда под золотыми лучами восхода запестрели камни желтыми бликами, уснул он вечным сном. Шесть сыновей старика погоревали над телом старого благодетельного отца, помолились, да делать нечего, надо как-то похоронить отца. И вот начали братья советоваться на …

Две мыши

19 марта 2018 | Uncategorized

Шыяан ам, однажды в стародавние времена две мыши шныряли в поисках еды и наткнулись на юрту, в которой не было хозяев. И нашли они в той юрте черный котел с молоком. Ох, как захотелось мышам попить этого молока. Бегали они вокруг котла, бегали, но так и не смогли добраться до желанного молока. И говорит тогда …

О характере человека

19 марта 2018 | Uncategorized

Добрый да щедрый солнцем сияет, Злой человек змеёй подползает.   Войлок выделкой пригож, Нравом человек хорош.   Доброго народ любит   Ветреное место деревья покажут, Что удал молодец – глаза его скажут.

Голодный волк и козлёнок

19 марта 2018 | Uncategorized

Это было тогда, когда рога козла упирались в небо, а хвост верблюда тащился по земле. Шел по дороге голодный хромой волк. Голод его был виден во впалых глазах. Немощь его была видна в подгибающихся ногах. Тридцать дней месяца он лизал лужи и глодал сухие кости на покинутых стойбищах. По ночам он выл, а днем грелся …

Глухарь и селезень

19 марта 2018 | Uncategorized

Когда-то глухарь и дикий селезень жили вместе. Когда становилось холодно, селезень улетал в теп­лые края. Глухарь, плача, летел следом за ним. От слез и холода у бедного глухаря глаза опухли и покраснели. Пожалел селезень его, нащипал из своей шеи синего пуха, а из-под крыльев белого пуха и укутал его. С тех пор у глухаря оперение …

Моортай

19 марта 2018 | Uncategorized

(Ооржак Чанчы-Хөө Чапаажыкович ыткан)   Моортаи башкы чораан иргин. Бир-ле хүн Моортай элегдеп-түрегдеп, аштап, суксап, ой бажынга кылаштап чораан иргин. Моортай чоруп чорааш, ол ойнуң бажынга күскелерниң баштыңчызы Эрээдотка таваржы берген. Эрээдот тургаш: — Чаа, башкы, силер мында чүге чоруп чор силер? — деп айтырып турган. — Чаа, мен-даа чылыг сиген уя, өмүне сагыыр ындыг …

Шиижегей кушкаш

19 марта 2018 | Uncategorized

(Ооржак Маскалдай ыткан)   Шыяан ам. Шаг шаанда чүвең иргин. Шиижегей куш­каш чоруп-тур эвеспе. Терезин бажынга хонуп, тендиңейндир эдип, хараган бажынга хонуп, халаңайндыр эдип, борбак хырнын бортап, даң адар, хүн үнер — пар шагы четкелекте сырынналдыр сыгырып каап, сайтыладыр эдип каап, оргу-дески оораштарны дескиндир, карак четпес шынааларны эргий ужуп чоруур мындыг кушкаш иргин эвеспе. Бир-ле …