Радуга Тувы
Сарбашкын болгаш элезин
18 сентября 2018 | Uncategorized
Бир-ле көдээ суурда Гарсем, Нагсем дээр ийи өңнүктер чурттап турганнар. Гарсем ак чалгаа, чаагай сеткилдиг чүвең иргин. Ону бодаарга Нагсем арга-мегелиг, хоптак, чазый-чилби кижи турган. Ол ийи бир катап чиир үнүш дазылы казып алыры-биле дагже үнүпкеннер. Гарсем дазыл казып турунда ооң озуу био-ле кадыг чүвеге иаварышкан. Көөрге оозу чес хоо болган. Нагсем эжин кыйгырган. Оон …
Бора–хөкпеш болгаш Хаан-херети куш
18 сентября 2018 | Uncategorized
Бир-ле катап бичии бора-хөкпеш сиген аразынга уя туткаш, үш чуурга төрүпкен иргин.Оозун оон ырак эвесте үңгүрлүг турган оък-чылан билипкен.Ол оък-чылан дээрге , куштарның чуургазын чииринге туралыг турганы-биле куш чуургаларын кайда турган черинден тып чиптер амытан чүвең иргин. Бичии Бора-хөкпеш сарыг-аастыгларынга чем тып чоруптарга, оък-чылан келгеш, чуургазының бирээзин ап алгаш, бодунуң үңгүрүнче чууп киирипкеш, амданнанып чип …
Төвүт улустуң тоолдары. Даш арзылаң.Тоолай болгаш арзылаң
18 сентября 2018 | Uncategorized
ДАШ АРЗЫЛАҢ Эрте бурун шагда Нагцю дээр суурга Церен деп ядыы тарааын амыдырап чурттап чораан. Ооң бодунуу дээр малы-даа чок, чери-даа чок турган чүве-дир. Дүне боорга орбак-самдар чадырынга дүн чарып, хүндүс элдеп-эзин ыяштардан хевир-дүрзү чонуп ооң-биле амыдырап турган. Арга иштинде бичии ажык шөлчүгеш турган. Эрте балар шагда ол шөлчүгешке бир-ле кижи улуг даштан арзылаң дүрзүлеп …
Онза ыяш. Мексикан тоол
18 сентября 2018 | Uncategorized
Педро ди Урдималас орук кыдыында ыяш дөзүнде олуруп алган песолар ( чоос акшалар) адыжынга чайып орган. Чоостары эвээш болгаш шоолуг-ла дагжавас болган. Ынчангаш Педро оларны көвүдедип алыр бодай берип-тир. Хенертен ол орукта доозун булутчугаш көрүп каан. — Мээң хереглээн чүвем ол ышкаш-тыр- деп, Педро ди Урдималас амырай-ла берген. Ол песоларын ыяштың будуктарынга ызыртыгылап кааш, манап …
Үш алышкы база чараш кыс. Грек тоол
18 сентября 2018 | Uncategorized
Экер-эрес үш чалыы эр-даа чурттап чораан чүвең иргин. Эрги кудук ишти черде үш чараш кыс чурттап турар деп дыңнааш, кадай кылып алыксааш, мынчаар шиитпирлеп ап-тырлар: улуу улуг уругну, ортуну, ортунун, бичези бичезин алыр. Ынчангаш ол кудукка чеде берип-тирлер. Улуу аргамчы-биле шарыттынгаш, кудукче бадыплаткан. Ол баштай бичии уругну, ооң соонда ортунун, оон улуун үндүрер деп баарга, …
Оол далганы дээш соңгу чүктүң хадынга канчаар чоруп турганыл? Норвег тоол
18 сентября 2018 | Uncategorized
Чаңгыс оолдуг кырган кадай чурттап чоруп-тур. Бир катап оглу далган ап чорааш, аңмаарындан чаа-ла үнүп кээри билек, Соңгу чүктүң хады келгеш, ооң далганын ушта соп алгаш, чоруп каап-тыр. Соңгу чүктүң хады багай чүве кылды эвеспе дээш, оол ону дилеп чоруп каап-тыр. Дыка үр чоруп келгеш, адак сөөлүнде ам-на Соңгу чүктүң хадынга чедип кээп-тир. -Экии- деп …
Дириг суг. Тофаларның тоолу
18 сентября 2018 | Uncategorized
Бир аңчы аңнап чорупкан. Ынчап чорааш ол кым-даа четпээн черге, аң долганып четпес, куш кежир ужуп шыдавас улуг тулаага кээп-тир. Аңчы: « Бо тулааның ындында кандыг-ла аңнар чурттап турар ирги?» деп боданган. Аңчы ону хөлчок билип алыксаан. Ол тулааның ындында чүү барын ол барып көөр ужурлуг. Маңнап-маңнап келгеш, уг-биле ажа халый берип-тир. Долгандыр көргүлээрге, чери-даа …
Суг лилиязы. Индий тоол
18 сентября 2018 | Uncategorized
Шаг-шаанда кижилер болгаш аңнар тайбың болгаш аас-кежиктиг чурттап чораан чүве-дир. Ынчангаш кыштың соогун-даа , хат-кавысканы-даа көрбейн чораан. Аңнар дээрге мырыңай амыр, чааш-чөпшүл, кижилер аайындан эртпес. Кижилер дайын деп чүве билбес, кожа-хөлбээ улустарындан-даа коргуп-сүртеп турбаан. Индейлер хүндүс бөмбүк болгаш өске-даа күш болгаш аваангыр чорукту негээр оюннар ойнаар, а кежээлерде дээрде сылдыстар кайгаар дээш дашкаар үнгүлеп кээр. …
Уруг хаанны канчап кажарлапканыл? Черногор улустуң толу
18 сентября 2018 | Uncategorized
Ядыы кижи чурттап чораан. Уруундан аңгыда ооң кандыг-даа төрели чок турган. Олар чүгле эки кижилерниң ачызында чурттап чорааннар. Уруунуң чүве чугаалаарының угаанныы аажок, ачазын база чараш, эки чугааладып өөредип турган. Бир катап ашак хаанынга бараалгап чеде берген. Хаан ооң чугаазын магадап, кым ынчаар өөредип кагды деп айтырган. Уруум өөредип каан чүве дээн. — А ол …
Үш угбашкы. Татар тоол
18 сентября 2018 | Uncategorized
Үш уруглуг ядыы кадай чурттап чоруп-тур. Оларны чемгерер, хепкерер дээш ол уйгу-чыдын билбес турган. Уш уруу билдиртпейн-даа хараачыгайлар дег кашпагай, ай дег чырык арын-шырайлыг бооп өзүп кээп-тирлер. Иези дың кара чааскаан артып каап-тыр.Чанында сарыг дииңчигештен өске кым-даа чок. Чүгле оозу-биле чалгаа чазып чугаалажыр турган. Каш чыл эрткенде, хөөкүй ие кырып калган. Бир катап хөлчок аарый …
