Радуга Тувы
Пар болгаш кургаткан персик. Көрей тоол
19 марта 2019 | Uncategorized
Бир-ле даг шынаазы черге хөлчок улуг пар чурттап чораан. Ол эде бээрге, дагның бүгү аң-меңи корткаш, сириңейнип турар чүве-дир. Аңнар хааны безин частырыг кылып болур-ла болгай. Пар бир-ле дүьште удуп-удуп оттуп кээрге, аштааны кедергей бооп-тур. Удаваанда кежээ дүшкен, караңгылай берген.. Пар тургаш, дагда суурже чорупкан. Ону долгандыр кезек кылаштап тургаш, тараачын кижиниң бажыңынга кээп-тир. Бажыңның …
Арзылаң болгаш күске. Египет тоол
19 марта 2019 | Uncategorized
Шаг-шаанда дагларга күчүтен Арзылаң чурттап чораан-дыр. Ол хүннүң-не аңнап чоруп каар.Аңнар оон коргар турган. Бир-ле катап Арзылаң эьт-кежи чүү-даа чок балыгланып калган Пантера деп аңга таваржы берген. Эмин эрттир балыгланганындан ол өлүг-диригниң аразында чыткан. Арзылаң оон айтырган: — Канчап барганың ол? Эьт-кежиңни кым оя соккулап каапты? Пантера тургаш: — Кижи оя …
Өршээлдиг тоолай
19 марта 2019 | Uncategorized
Бир-ле эрте чазын аш бөрү чем дилеп, чер кезип тояап чораан. Ол-ла чоруп чорааш, делгем шынаада чаңгыс элчиген оъттап чораанын көрүп кааш, «мооң-биле дүъштеки чем кылыптар болза болур-ла ийин!» деп бодааш, ол-ла черинге оожум кеденип чыдыпкан. Элчиген ол-ла черинге чаш көк оъттап, таваржып кел чыдар айыылдан сезик-даа чок тургаш, хенертен бөрүнүң чыдын апкан. Бажын көдүргеш, …
Норсон болгаш ооң өңнүтери
19 марта 2019 | Uncategorized
Бо чорук дээрге, мырыңай эрте-бурунгу шагда болган чүве-дир. Даг чоогунда бир көдээ суурга Соднам дээр тараачын эр амыдырап-чурттап чораан чүвең иргин. Ол болза, бай-даа эвес, ядыы-даа эвес, ортумак хокшул-хөреңгилиг чораан дээр. Ол ийи сарлыктыг, эвээш санныг хойлуг-даа турган чүве-дир. Өскүс оол Норсон ооң тараа-быдаазын ажаап, мал-маганын кадарар турган. Норсон чүгле хүн үнери билек сүрүүн одарже …
Эр сорук
19 марта 2019 | Uncategorized
Эртегиниң эрте шагда Лока дээр чуртка Пагма дээр кыстыг тараачын ийи кырган амыдырап чурттап чораан чүвең иргин. Ийи кырганның Пагма дээр кызы сергелең угаанныг, ажыл-ишчи, каас чараш шырай арны-биле чоок кавызынга алдаржаан сураглыг кыс турган. Ооң чаңгыландыр ырлап кээри бүгүдениң сагыш-сеткилин хаара тудар турган. Эң эки ыраажы, шүлүк ырының бурганы-даа тараачынның бо кызының үнүнге четпес …
Чэнсель азы «чырык угаанныг»
19 марта 2019 | Uncategorized
Бир көдээ суурга аныяк кижи амыдырап чурттап олурган чүвең иргин. Чаңгыс кырган инек, орбак самдар оваадайдан өске өнчү-хөреңги чок турган. Ол ядыы түреңги амыдыралдыг болза-даа, угаангыр, кылбас тутпас чүвези чок кижи иргин. Ооң уламындан чер чуртунуң кижилери ону Чэнсель деп адаар турган. Ол болза, « чырык угаанныг» дээн уткалыг сөс чүве иргин. Ол черниң хааны …
Мактаныкчы күскелер. Тибет тоол
19 марта 2019 | Uncategorized
Бо тоол Шиш-Хаай деп күске биле Узун-Кудурук деп күске дугайында чүве-дир. Оларның кайызы-даа кедергей мактаныр турган. Олар ужуражып келген соонда, чырык черде бүгү чүве уттундурганы ол, мактангаш туруптарлар. — Бээр дыңнадан,эш. Менден узун кудуруктуг күске черле көрген сен бе?- дээш-ле, Узун-Кудурук эгелээр.- Харыылавайн-даа барып болур сен! Мен бодум билир мен: менден узун кудуруктуг күске черле …
Чараа-чечен. Швед тоол
19 марта 2019 | Uncategorized
Бир кижи чурттап чораан. Бир-ле катап ол кижи бажыңынга хымыш кылып орган. Улуг хат хадып, сыыңайндыр сыгырып турар кончуу сүргей апарып-тыр. Ынчап олурда, эжикте бир-ле чүве дагжааны дыңналган. Эжиин ажыдыптарга, чараа-чечен болган, чараа-чечен боорда, анаа эвес, кижи ышкаш чугаалаар бооп-тур. — Хонуп алыйн, мени киирип көр- деп дилээн. — Амыр-дыр сен, бажыңымче сени …
Сарбашкын болгаш элезин
19 марта 2019 | Uncategorized
Бир-ле көдээ суурда Гарсем, Нагсем дээр ийи өңнүктер чурттап турганнар. Гарсем ак чалгаа, чаагай сеткилдиг чүвең иргин. Ону бодаарга Нагсем арга-мегелиг, хоптак, чазый-чилби кижи турган. Ол ийи бир катап чиир үнүш дазылы казып алыры-биле дагже үнүпкеннер. Гарсем дазыл казып турунда ооң озуу био-ле кадыг чүвеге иаварышкан. Көөрге оозу чес хоо болган. Нагсем эжин кыйгырган. Оон …
Бора–хөкпеш болгаш Хаан-херети куш
19 марта 2019 | Uncategorized
Бир-ле катап бичии бора-хөкпеш сиген аразынга уя туткаш, үш чуурга төрүпкен иргин.Оозун оон ырак эвесте үңгүрлүг турган оък-чылан билипкен.Ол оък-чылан дээрге , куштарның чуургазын чииринге туралыг турганы-биле куш чуургаларын кайда турган черинден тып чиптер амытан чүвең иргин. Бичии Бора-хөкпеш сарыг-аастыгларынга чем тып чоруптарга, оък-чылан келгеш, чуургазының бирээзин ап алгаш, бодунуң үңгүрүнче чууп киирипкеш, амданнанып чип …
