Поэзия

Галина Принцева. Шаанак

03 декабря 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

* * * Шаанак чечектелди. Шаанак. Дүне, хүндүс, үргүлчүнүң… Ягаан өңнүг чечективе, ягаан өңнүг өзүмдүве, өөскүдүлге чаражынче өртемчейниң эжиктери өттүр уткуй ажыттынды. Карак таалаар чараш өзүм – кайгамчык ол өртениишкин! Камгалал чок, өлүмү чок чараш чечек – бурунгунуң аарышкызы. Делегей-даа качыгдап тур, сырын-хат-даа дарызыг-дыр. Чаагай чыттыг, чалгаан ягаан далай бооп шаанак чечектелди. Шаанак.   * …

Кызыл-Эник Кудажы. Маргылдаа

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

МАРГЫЛДАА   Басня – Кызыдып каан демирлерден чалданмайн, Кым-даа ындыг улуг ажыл кылбайн турар. Менден дээди кижи чок – деп, Менээргенип, Маска сөглээн.   Дөжек болуп, айда-чылда бараан болган Дөжү дораан ону дыңнааш, удурланган: – Оорга-мойнум оюлгуже соктап келгеш, Оода мени тооп көрбес орта сен бе? Акың мени чугулага көрбес шааң чок, Ажыл-иштиң чөленгиижи мен-дир …

Экер-оол Кечил-оол. Дээрде капуста

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

Сарыг бүрү ховаганзыг Чалбаңайнып бадып турда, Кажар койгун огородтан Капуста кээп оорлап чиген.   Чаактар суу сайырап кээр, Чаагай-ла, амданныг чем! Дайнаптарга, кидирт кынныр Даажы безин тааланчыг!   Борбак ногаан тейлер ышкаш, Капусталар хөй-ле болган. Борбак хырын шартайгыже, Харамдыгып чигеш, чанган.   Аштай бергеш, сактыр чеми – Амдыкы-ла капустазы. Карактарга борбаңайндыр Кайгамчык бооп көстүп келир. …

Шончалай Мааты-Оол. Сайзанак

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на русском языке)

Весеннее солнце откинуло полог, Смеясь, разбудило округу лучом: «Был сон твой, сынок, непростительно долог! Проснись же с отрадным и первым лучом!»   Как сонный и кругленький голый ребенок, К лучу потянулся комочек земли, Оделся и вышел играть, постреленок, В веселой дрожащей весенней пыли.   * * *   Жизнь моя — Сначала, в младенческой тесной …

Юрий Кюнзегеш. Арга иштинге

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

ДУРУЯАЛЫГ – ТӨРЭЭН ХЕМИМ   Якут шүлүкчү Л. Поповка Дугай дурту чиңге хемим – Дуруяалыг, унуң орта Туман, чаъс бооп хуулуп алгаш, Дургаар көжүп чоруксаар мен.   Дүнекиниң сылдызы дег Дүндүүштелип үне бергеш, Кырлаң чалгыың дүвүн орта Кылаңайнып туруксаар мен.   Кадыр элде уя туткан Хараачыгай кушкаш ышкаш, Дыңгылдайлаан аялгаңны Дыңнап, таалап оруксаар мен.   …

Олег Сувакпит. Бора-хөкпештиң ыры

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

БОРА-ХӨКПЕШТИҢ ЫРЫ   Боом баары орук көргеш, Бора-хөкпеш ырлап орган: «Дайнам тараа тогла-тогла, Таалайым дазылазын!»   Удаваанда чычааннар-даа Улай шуушкаш туруплаткан. Көрүп ора, «чок боор» дээштиң, Хөөннүг, хөөн чок ужуп четкен.   Кызыл доозун аразында Кызыл-тастар чыткылап-тыр. «Чик-чик!» кылдыр каттыргылааш, Чип-ле кирген хөкпеш иргин…   Боостаазы харлыккыже, Борбак хырны шартайгыже, Дайнап, сыырып, далбаңайнып, Дагын-дагын ырлап …

Николай Куулар А-Я-Н-ЧОРУК

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

Бичиилерге солун номчулга   Үннер биле сөстер чурту, Үжүктерниң делегейи Чаптанчыг өңнүктери – Чаштар өөрүн чалай берди.   А-дан Я-га чедир Аян-чорук кылыыл. Акы-дуңма, ада-ие Айтып, сургап, кады чорзун.     А-а   Авай, ачай, аал-оран – авыралдыг ада-чуртум.   Ала-буга – хемде, Ала буга – шөлде.   Ай дээрде үнүп келген, Ай чечээ частып …

Леонид Чадамба. Башкы

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

БАШКЫ   Дүне. Бир шак. Улус удаан. Дүүрээзин чок. Шак-ла дагжаар. Орай дүне бир-ле бажың Оду чыраан – одуг турар.   Ында чүгле Байыр башкым Кыдырааштар хынаан орар. Ынак чараш уруглары Класста дег көстүп турар.   «Дөрттер», «бештер» көстүп кээрге, Төрээннер деп хүлүмзүрүүр. «Ийи», «үштер» тургулаза, Ижин-баары карарып кээр.   Эртемнерге башкым ышкаш Эки, тергиин …

Степан Сарыг-оол. Байлак чуртум

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

БАЙЛАК ЧУРТУМ   Көвей хемнер кедээзинден чуглуп баткаш, Хөглүг-омак шимээн-дааштыг ырлап чыдар, Чойган-пөштүг мөөрүктерден эдектелген Чодураалыг делгем-улуг хемнер чедир Эрте шагдан ызыгуурлуг малчын чоннуң Эгээртинмес малдар сүрүү бүргеп шыпкан, Торгу-маңнык хээзи дег каас чуртум, Тодуг чоруум сенде болгаш, ынак-тыр мен.   Чиндигир көк көктүг-шыктыг шынааларда Аъттыг кижи көзүлбейн баар терең сиген, Чиргилчинниг делгем-улуг ховуларда Алдын …

Чооду Кара-Куске. Чайгы эртен

13 ноября 2017 | Поэзия, Поэзия (на тувинском языке)

Кожаалыг хүн херелдери Кожагардан харап келди. Хоюн сүрген кадарчы оол Коданындан үнүплетти.   Сарыг-шокар бызаа дуу ол Сава туткан саанчы көргеш, Челе үзе тыртып каа дег, Четтикпестеп чүткүп-ле тур.   Сигеннээр дээн кезек кижи Силиредир челзиптерге, Аалдың ыды туруглатты, Арга ону өттүне-дир.   Кушкаштарның мыжыраажы, Хууңчукта сүттүң даажы Чайгы иштиң эгелээнин Чарлап-дүймеп чаңгыланды.